Historia Polski w XX wieku
Finansowanie polskiego czynu zbrojnego w czasie II Wojny Światowej
Wbrew obiegowym opiniom, więcej niż połowa środków finansowych (ponad 21 milionów dolarów), wydanych na działalność konspiracyjną w kraju (po napaści hitlerowskiej na Polskę we wrześniu 1939 r.), pochodziła z funduszy będących w czasie wojny w dyspozycji Rządu Polskiego. W kwocie tej blisko 18 milionów dolarów stanowiły zagraniczne depozyty zgromadzone w bankach: Brown Brothers Harriman & Co (BBH) (4 mln. dolarów, Guide to the Records of Brown Brothers Harriman 1696 -1973, MS 78, New-York Historical Society), JP Morgan & Co (5 mln. dolarów, J.P. Morgan & Co., 1894–1952, Box 1, folder 20–Box 3, folder 21; arranged chronologically), Banco de la República Oriental del Uruguay (BROU) (5 mln. dolarów, Archivo General de la Nación - AGN/Uruguay) i Lloyds Bank Ltd (4 mln. dolarów, JR Winton, Lloyds Bank 1918-69, Oxford University Press, 1982 oraz G Jones, Lombard Street on the Riviera. British Clearing Banks and Europe 1900-1960, Business History).
Czytaj cały tekst
II RP wobec problemu wychodźstwa. Regulacje prawne, kolonie, faktorie.
Jednym z wielu problemów odziedziczonych w spadku po okresie rozbiorów przez odradzające się Niepodległe Państwo Polskie był problem wychodźstwa. Odzyskanie niepodległości w 1918 r. nałożyło na władze polskie obowiązek opieki nad licznymi przedstawicielami narodu polskiego, rozproszonymi po całym świecie. Polityka społeczna zaborców doprowadziła bowiem do masowych emigracji popowstaniowych, do których doszły liczne wyjazdy podyktowane trudną sytuacją gospodarczo-społeczną na ziemiach polskich. Zadanie, jakie przyniosła nowa rzeczywistość po zakończeniu I wojny światowej polegało przede wszystkim na jak najszybszym stworzeniu instrumentów prawnych oraz powołaniu organów administracyjnych, regulujących sprawy emigracji oraz reemigracji. Władze II RP zdawały sobie również sprawę z tego, iż muszą wobec problemu wychodźstwa przyjąć postawę aktywną. W przeciwnym razie emigracyjny „żywioł” rozproszy się po całym świecie i bardzo szybko ulegnie wynarodowieniu.
Czytaj cały tekst
Gospodarka Generalnego Gubernatorstwa a sprawa reparacji wojennych
Pomimo wieloletnich przygotowań do wojny władze III Rzeszy miały poważny problem z „zagospodarowaniem” zdobytych terytoriów polskich i zintegrowaniem ich z III Rzeszą. Wcześniej udawało się to przeprowadzić bardzo szybko. W przypadku Austrii już w połowie 1938 r. zintegrowano jej gospodarkę z niemiecką. Również w przypadku Czechosłowacji udało się przeprowadzić proces „integracji” jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Sprawne przeprowadzenie procesu integracji obu gospodarek z gospodarką III Rzeszy było jednym z zasadniczych powodów szybkiego wybuchu wojny a w konsekwencji klęski Polski we wrześniu 1939 r. Włączenie Austrii zwiększyło bowiem potencjał armii niemieckiej o 15-18 dywizji, w Czechach zdobyto pełne wyposażenie dla 35 dywizji w tym dla 6 dywizji pancernych.
Czytaj cały tekst
Wrogie przejęcia polskich przedsiębiorstw po wybuchu II wojny światowej
Co jakiś czas pojawiają się w mediach informacje o skutecznych lub nie próbach reaktywowania spółek prawa handlowego z czasów II RP. Pisała o tym bliżej prasa w latach 2008-2010 r. w tym miesięcznik Forbes w lutowym numerze z 2009 r. Nawet GW piórem Tomasza Pruska w artykule z 29 marca 2009 r. w artykule pt.: „Zaginione skrzynie z majątkiem II RP” zauważyła problem i skrytykowała proceder bezprawnego przejmowania majątku z czasów II RP. Najczęściej komentowanym przykładem była historia S.A. Giesche.
Czytaj cały tekst
Akcje, obligacje, towar. Likwidacj polskich giełd po wybuchu II wojny światowej
Polskie giełdy pieniężne przed wrześniem 1939 r. były bardzo ważnym składnikiem ładu gospodarczego II RP, ponieważ wartość środków finansowych zgromadzonych w papierach giełdowych w roku 1939 (stan na 1 stycznia 1939 r. wg Instytutu Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen) przekroczyła kwotę 3 mld ówczesnych złotych. Ich organizacja opierała się na zasadach „niemieckiego prawa giełdowego”, w którym pozwolenia na zakładanie giełd były udzielane przez rząd. Podstawowym polskim aktem prawnym na podstawie którego działały giełdy pieniężne było rozporządzenie Prezydenta RP z 28 grudnia 1924 r. o organizacji giełd (Dz. U 1924 r. nr 114 poz. 1020).
Czytaj cały tekst
Pieniądz i kredyt. Banki w II RP przed 1939 r.
Biuro Ligi Narodów w sprawozdaniu na 31 grudnia 1938 r. szacowało, iż zapasy złota monetarnego II RP wynosiły w tym okresie około 445 milionów ówczesnych złotych i były prawie 3-krotnie wyższe niż szykującej się do wojny niemieckiej III Rzeszy, która w tym czasie dysponowała złotem o wartości około 152 milionów złotych. (Źródło: Biulletin Mensuel de Statistique nr 4, Geneve 1939 r). W przypadku II RP dane te obejmowały tylko złoto zgromadzone w sejfach Banku Polskiego. Po dodaniu złota zdeponowanego w bankach państwowych (np. Bank Gospodarstwa Krajowego) i prywatnych oraz podobnej operacji dotyczącej Niemiec, różnica ta jest jeszcze bardziej wyraźna i oscyluje jak 4 do 1.
Czytaj cały tekst
Neutralność za złoto. Szwecja w czasie II wojnie światowej
Kiedy na początku 1997 r. argentyńska gazeta wydawana przez ekonomistę Julio A. Ramosa - Ámbito Financiero - opublikowała serię artykułów dotyczących argentyńskiego śladu złota zrabowanego przez hitlerowców w podbitych krajach w czasie II wojny światowej, nikt w Szwecji nie zwrócił na nie specjalnej uwagi mimo, iż w sposób jednoznaczny wskazywały one na Szwecję jako jeden z krajów, który uczestniczył w tym procederze. W lutym 1997 r. komentarze prasy holenderskiej przypomniały, iż w roku 1989 dwaj historycy i dziennikarze holenderscy: Gerard Aalder i Cees Wiebe, opublikowali książkę pod tytułem "Interesy za każdą cenę". Autorzy odsłaniają w niej rolę Wallenbergów w czasie II wojny światowej. Ta rodzina, o której mówi się, że jest właścicielem połowy Szwecji, zarabiała miliardy koron na handlu papierami wartościowymi i złotem podejrzanego pochodzenia.
Czytaj cały tekst
„Znikające złoto” Hiszpania w czasie II Wojny Światowej
W wielu publikacjach dotyczących historii Hiszpanii z okresu II wojny Światowej autorzy podkreślają fakt sympatii, jaką generał Francisco Franco darzył Niepodległą Polskę - II RP. Sympatia ta miała bardzo konkretny wymiar polityczny, choćby poprzez „patrzenie przez palce” na wiele akcji wywiadu polskiego podejmowanych na terytorium Hiszpanii, wręcz współpracy i pomocy w konkretnych przypadkach, w tym w zabezpieczeniu uratowanych z pożogi wojennej zasobów finansowych II RP.
Czytaj cały tekst
Finansowy spadek po II RP
Wiemy czym skończyła się II RP. Przegraną kampanią wrześniową w 1939 r. i utratą niepodległości. Spierało się w przeszłości i spiera nadal wielu naukowców i publicystów z dużą zajadłością o przyczyny tej narodowej tragedii, o to, kto ponosi za nią odpowiedzialność, chętnie obciążając swoich przeciwników politycznych lub ich ideowych protoplastów winą za te wszystkie nieszczęścia, które nas spotkały po 1939 r.. W kalendarzu oficjalnych świąt dokonano po 1989 r. zmian przywracając święta 3 maja i 11 listopada, wymazując 22 lipca, przenosząc Dzień Wojska Polskiego z 12 października (bitwa pod Lenino) na 15 sierpnia (bitwa warszawska 1920 r.). Ale czy to wszystko co łączy obecną III RP z Polską przed 1939 r.?
Czytaj cały tekst
Co stało się z aktywami II RP po napasci sowieckiej na Polskę w 1939 r.?
Atak wojsk sowieckich na Polskę 17 września 1939 r. był katastrofalny, nie tylko z powodu tego, że zaprzepaścił szanse Polski na kontynuację wojny z Niemcami w oparciu o zasoby zgromadzone na wschodzie, ale przede wszystkim ze względu na rabunek zasobów finansowych i depozytów, w tym złota i kosztowności, które były w posiadaniu instytucji państwowych, banków, osób prywatnych, kościołów. Ile tak naprawdę ukradli sowieci trudno oszacować, ponieważ bardzo mało jest wiarygodnych dokumentów archiwalnych. Polskie zostały bowiem zniszczone przed wkroczeniem sowietów, albo przez nich zarekwirowane i nadal nie są udostępnione historykom. Sowieckich udostępniono badaczom bardzo niewiele.
Czytaj cały tekst
Jak Wacław Babiński ratował polskie złoto przed komunistami
W początkach lipca 1945 r., po zakończeniu wojny w Europie, mocarstwa zachodnie wycofały uznanie dla emigracyjnego rządu polskiego. Za legalny rząd polski uznano Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie, utworzony przez komunistów. Spowodowało to, iż zaczęły się z komunistami rozmowy o przekazaniu złota Banku Polskiego władzom w Warszawie. Na szczęście początkowo szły one bardzo opornie. Anglicy np. domagali się uregulowania zobowiązań polskich wobec Wielkiej Brytanii, zaciągniętych w okresie wojny.
Czytaj cały tekst
Portugalia a rabunek złota przez hitlerowców w czasie II Wojny Światowej
W czasie trwania II wojny światowej w Europie, Portugalia sprzedawała wolfram i inne towary do hitlerowskich Niemiec, korzystając ze statusu państwa neutralnego. Za towary Niemcy płacili sztabami złota zrabowanymi w krajach, które okupowali. Blisko 30% tego złota pochodziła z terytoriów II RP. Transakcje odbywały się za pośrednictwem banków szwajcarskich. Po zakończeniu wojny, Portugalia potajemnie większość swoich rezerw w złocie sprzedała do Indonezji, Filipin, a przede wszystkim do Chin, za pośrednictwem Makau, jej kolonialnej enklawy w pobliżu Hongkongu. Transakcje te nadzorował Portugalski Bank Centralny.
Czytaj cały tekst
Jak ratowano polskie skarby kultury w czasie II Wojny Światowej
W roku 1940 Niemcy podarowali hiszpanskim katolikom trzy wagony koscielnych kielichow, obrazow i ornatow. Oficjalnie mowiono w Berlinie o darze niemieckich katolikow. Naprawde chodzilo o zachecenie Hiszpanii do udzialu w wojnie u boku Hitlera. Darami byly dziela sztuki zrabowane w polskich i czeskich kosciolach. W lipcu 1939 roku walizka byla gotowa. Skorzana, szyta na miare, z miekkimi, amortyzujacymi poduszkami w srodku. Uszyl ja w tajemnicy rymarz Gutkowski, wedle wymiarow dostarczonych przez ksiezy. Wladze diecezji pelplinskiej postanowily nie zwlekac. Znajdujacy sie w zbiorach Biblioteki Seminarium Duchownego w Pelplinie jeden z najcenniejszych skarbow kultury w Polsce, Biblia Gutenberga, zostala spakowana do przygotowanej dla niej walizki. Biblia pelplinska liczyla 641 kart duzego formatu. Byla wowczas jednym z 45 zachowanych na swiecie egzemplarzy gutenbergowskiej Biblii, pierwszej w historii drukowanej ksiazki. Przed wojna jej wartosc oszacowano na 1 800 000 owczesnych zlotych.
Czytaj cały tekst
